Net voor de ondertekening van het bevel had Trump zijn redenen uitgelegd aan een arena van juichende aanhangers, waarbij hij het wereldwijde akkoord omschreef als de “oneerlijke, eenzijdige rip-off van het Klimaatakkoord van Parijs”.

Het is natuurlijk niet de eerste keer dat Trump de VS terugtrekt uit het akkoord. Hij deed dat in 2017 ook al eens, tijdens zijn eerste ambtstermijn.

Aan de ene kant is de terugtrekking van de VS uiteraard een enorme klap voor de wereldwijde strijd tegen de klimaatverandering. De VS zijn na China de op één na grootste uitstoter van broeikasgassen ter wereld. Het land is dus cruciaal voor de wereldwijde inspanningen om klimaatverandering te beperken.

Maar gezien Trumps klimaatontkenning is het eigenlijk beter dat de VS zich afzijdig houden van internationale klimaatgesprekken terwijl hij aan de macht is. Op die manier kan de rest van de wereld haar werk doen zonder de corrosieve invloed van de regering-Trump.

Een snelle opfriscursus

Het Klimaatakkoord van Parijs, dat in 2015 door 196 landen werd ondertekend, is het eerste uitgebreide wereldwijde verdrag om klimaatverandering tegen te gaan.

Het akkoord heeft tot doel de wereldwijde temperatuurstijging ruim onder de 2 graden Celsius te houden en inspanningen te leveren om de stijging zoveel mogelijk te beperken tot 1,5 graad Celsius.

De wetenschap zegt immers dat die ambitieuzere doelstelling van 1,5 graad cruciaal is. De drempel overschrijden verhoogt het risico op catastrofale klimaatgevolgen, zoals frequentere en intensere droogtes en hittegolven.

Onder het akkoord moet elk land nationale plannen maken om zijn uitstoot van broeikasgassen te verminderen om die temperatuurdoelen te helpen bereiken. Deze plannen staan ​​bekend als “nationaal bepaalde bijdragen”.

Wat Trumps terugtrekking betekent

Onder Trumps laatste presidentschap waren de VS uiteindelijk amper vier maanden uit het Klimaatakkoord van Parijs. Dat had te maken met de verplichte wachttijd, en het feit dat zijn opvolger Joe Biden zich begin 2021 prompt weer aansloot bij de overeenkomst.

Deze keer wordt de terugtrekking van de VS al na een jaar officieel. Op dat moment voegen de VS zich bij Iran, Libië en Jemen als de enige VN-lidstaten die geen partij zijn in het akkoord.

Dat betekent dat de VS dus nog tot januari volgend jaar kunnen blijven deelnemen aan de gesprekken, en dit jaar dus nog mee kunnen onderhandelen op de COP30-klimaattop in Brazilië.

Die top is een erg belangrijk moment. Het is de dag waarop elk land zijn nieuwe nationaal vastgestelde bijdragen moet presenteren. Gezien de terugtrekking is het onwaarschijnlijk dat de VS een nieuwe bijdrage aan de bijeenkomst zullen leveren – als ze überhaupt al aanwezig zijn.

Als de VS er toch zouden verschijnen, kan dat de gesprekken destabiliseren. Dan blijven Trumps onderhandelaars dus beter weg van toekomstige toppen.

Als ze toch in de tent blijven, zouden ze bijvoorbeeld kunnen proberen om eventuele deals te verzwakken. We zagen dat soort tactieken al van Saoedi-Arabië op de vorige klimaattop in Bakoe. De oliestaat verstoorde herhaaldelijk de gesprekken en probeerde in één geval belangrijke tekst in de overeenkomst te wijzigen zonder volledige consultatie.

Meer kansen

Nu de VS weg zijn, maken de andere partijen dus meer kans om de klimaatonderhandelingen vooruit te laten gaan.

Het lijkt er ook niet op dat andere landen zich opmaken om het voorbeeld van de VS te volgen. Dat ondanks de controverse tijdens de vorige gesprekken, toen de Argentijnse president Javier Milei zijn onderhandelaars al na een paar dagen opdroeg om op te stappen. Milei had de klimaatcrisis eerder omschreven als een “socialistische leugen”.

Op dit moment heeft Trump zich niet teruggetrokken uit het moederverdrag van het Klimaatakkoord van Parijs: het VN-Raamverdrag inzake Klimaatverandering. Dus ook nadat de VS zich hebben teruggetrokken uit het Klimaatakkoord van Parijs, kunnen ze nog steeds COP-vergaderingen bijwonen, maar enkel als waarnemer.

Hulp voor arme landen

Uiteraard heeft de Amerikaanse terugtrekking uit de overeenkomst van Parijs ook nadelen. Door de overeenkomst van Parijs te verlaten, hoeven de VS niet langer jaarlijks informatie te geven over hun uitstoot. Dat gebrek aan transparantie maakt het moeilijker om te bepalen hoe de wereld het doet met de algehele emissiereductie.

Onder Biden droegen de VS bij aan financiering om ontwikkelingslanden te helpen om over te schakelen op schone energie en zich te wapenen tegen de gevolgen van de klimaatverandering (hoewel dat minder hulp opleverde dan beloofd). Verwacht wordt dat Trump die financiering zal terugschroeven. Dat zal kwetsbare landen in een nog meer precaire positie brengen.

Hoewel de VS de vorige keer technisch gezien maar een korte periode uit de deal stapten, was dat proces destabiliserend. Het verzwakte een tot dan toe ongekende uiting van internationale solidariteit en stuurde een schadelijke boodschap over het belang van klimaatactie.

Andere spelers

Trumps laatste terugtrekking is een soortgelijke klap voor het moreel. Het is met name pijnlijk voor Amerikanen die strijden voor klimaatactie en voor degenen die worstelen met de verwoestende gevolgen ervan – denk bijvoorbeeld aan de recente, onvoorstelbare branden in Los Angeles.

Maar Trumps terugtrekking kan makkelijk worden teruggedraaid door een nieuwe Amerikaanse president. En we kunnen verwachten dat andere partijen, zoals China en de Europese Unie, een leiderschapsrol zullen blijven spelen, en dat anderen het vacuüm zullen opvullen.

Bovendien kan Trump de wereldwijde klimaatactie niet doen ontsporen, zoals anderen al hebben opgemerkt. De investeringen in schone energie zijn nu groter dan die in fossiele brandstoffen. Toen Trump de vorige keer uit het akkoord was gestapt, bleven veel Amerikaanse overheden doorzetten met hun klimaatbeleid, en dat kunnen we nu ook verwachten. En ook de grote meerderheid van de rest van de wereld zal zijn uitstoot blijven verminderen.

Over het algemeen is het Amerikaanse vertrek uit het Klimaatakkoord van Parijs dus waarschijnlijk nog de beste uitkomst in een scala aan slechte opties. Het beperkt Trumps mogelijkheden om de internationale strijd tegen de klimaatverandering te destabiliseren, en het creëert kansen voor anderen om dat vacuüm op te vullen.