Het is de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) die vandaag in een rapport signaleert dat er alvast in de brede Europese regio sprake is van onvoldoende jodiuminname. En dat dient in het oog gehouden te worden omdat mensen jodium nodig hebben. Vrouwen die zwanger zijn hebben een nog hogere jodiumbehoefte omdat het mineraal een essentiële rol speelt in de ontwikkeling van de hersenen van de foetus.

Verder is jodium belangrijk voor de productie van schildklierhormonen, die nodig zijn voor onder meer een goed verloop van onze stofwisseling.

Veranderende diëten

Melk en zuivel zijn in West- en Midden-Europa de belangrijkste bron van jodium, vooral voor kinderen. Maar door de dalende consumptie van zuivelproducten – vooral bij jongeren en volwassen – neemt het risico op een jodiumtekort toe.

Vooral vrouwen moeten erop letten dat ze voldoende jodium innemen omdat ze van nature meer risico lopen op tekorten – door een zwangerschap – en ook meer kans hebben op een schildklieraandoening dan mannen, zegt Hans Kluge, de regionaal directeur van de WHO in Europa.

“Vooral in landen die afhankelijk zijn van melk als bron van jodium zijn mogelijke tekorten door de verschuiving naar meer plantaardige diëten zorgwekkend”, zegt Kluge. “De meeste zuivelalternatieven bevatten immers geen jodium.”

Zout

Jodiumhoudend zout gebruiken in je bereidingen, is een veelvoorkomende strategie om ervoor te zorgen dat je jodium binnen krijgt. Maar ook hier spelen veranderingen in eetgewoonten en levensstijl een rol, zegt Kluge.

Volgens het rapport zijn kant-en-klare voedingsmiddelen zoals brood en verwerkt vlees nu de belangrijkste bron van zout in een westers dieet. Maar uit onderzoek in Duitsland en Zwitserland bleek dat respectievelijk slechts 9 en 34 procent van het zout in bewerkte voedingsmiddelen gejodeerd was. Ook in de andere Europese landen blijkt dat veel voedingsmiddelen geen jodiumhoudend zout bevatten.

“Landen zouden het gebruik van gejodeerd zout in bewerkte voedingsmiddelen moeten verplichten”, zegt arts Gauden Galea, strategisch adviseur bij de WHO. “En door de populariteit van plantaardige alternatieven is het ook nodig om vervangers voor melk en andere zuivelproducten te verrijken met jodium.”

Minder zout, meer jodium

De WHO geeft nog mee dat deze aanbevelingen niet ingaan tegen hun visie dat de zoutinname in Europa naar beneden moet. Maar om jodiumtekorten voor te zijn, adviseren ze om minder, maar altijd gejodeerd zout te gebruiken.

“Er is een algeheel gebrek aan kennis over de gevolgen van jodiumtekort bij het grote publiek, bij gezondheidsautoriteiten en voedselproducenten”, zegt Werner Schultink, directeur van het Iodine Global Network (IGN), dat ook meewerkte aan het rapport. “Tekorten, zelfs lichte tekorten aan jodium, hebben grote gevolgen voor de gezondheid van mensen en de economie.”

Bij zo’n tekort gaat de schildklier trager werken en zichtbaar zwellen aan de voorkant van de nek, tot een ‘struma’ of krop. Klachten bij een traag werkende schildklier kunnen zijn: gewichtstoename, het vaak koud hebben, obstipatie en een verhoogd risico op hartritmestoornissen, hartfalen en osteoporose. Bij kinderen kan een jodiumtekort tot groeiachterstand leiden en verminderd leervermogen. Bij oudere mensen kan een lage inname leiden tot cognitieve stoornissen.