Ftalaten zijn chemicaliën die vaak gebruikt worden in plastics als “weekmaker”. Ook veel verpakkingsmateriaal en zelfs de handschoenen van arbeiders kunnen de stoffen bevatten, en zo komen ze in het voedsel terecht.

Via dat voedsel kunnen ze in de bloedbaan belanden en via de placenta ook de foetus besmetten. Eerdere studies brengen de stoffen in verband met ontstekingsreacties, een laag geboortegewicht, vroeggeboorte en psychische stoornissen bij kinderen, zoals autisme en ADHD.

Meer bewerkingen

Wetenschappers van de Universiteit van Washington onderzochten de blootstelling bij meer dan duizend zwangere vrouwen. Informatie over hun voedingspatroon werd vergeleken met sporen van ftalaten in hun urine.

Uit de resultaten, gepubliceerd in Environmental International, blijkt dat elke verhoging met 10 procent van de inname van ultrabewerkt voedsel leidt tot een 13 procent hogere concentratie aan bisftalaat (DEHP), een van de meest schadelijke varianten.

Fastfood en ultrabewerkte voeding ondergaan veel meer bewerkingen, en de onderzoekers vermoeden dat daardoor ook de kans op vervuiling met ftalaten toeneemt. De stoffen kunnen afkomstig zijn uit de apparatuur om voedsel te bereiden, verpakkingen om voedsel te bewaren of serveermaterialen, maar ook bijvoorbeeld de handschoenen van werknemers in de verwerkingsfaciliteiten.

Geen schuldgevoel

De onderzoekers benadrukken dat ze zwangere vrouwen niet met een schuldgevoel willen opzadelen. “Maar we moeten fabrikanten en wetgevers wel oproepen om alternatieven aan te bieden”, zeggen ze.

Dat kan onder meer met strengere wetgeving om de ftalaatbesmetting in voedingsmiddelen te voorkomen, zoals regels voor voedselverpakkingen en alle andere materialen die in aanraking komen met voedsel.

Intussen is het voor zwangere vrouwen beter om ultrabewerkt voedsel te mijden en op zoek te gaan naar fruit, groenten en mager vlees. Een goede vuistregel is: hoe korter de ingrediëntenlijst, hoe beter.

“Zoek naar lagere aantallen ingrediënten en zorg ervoor dat je de ingrediënten begrijpt”, zegt auteur Sheela Sathyanarayana, kinderarts en onderzoeker aan de Universiteit van Washington. “Dat geldt ook voor ‘gezonde voedingsmiddelen’ zoals ontbijtrepen.”

6500 miljard euro

Ultrabewerkte voeding staat steeds meer onder druk. Eind vorig jaar waarschuwde een VN-rapport nog dat ongezonde eetpatronen, met ultrabewerkt voedsel en veel toegevoegde vetten en suikers, een verborgen kostenpost van 6500 miljard euro per jaar betekenen voor onze gezondheid en het milieu.

Ze veroorzaken onder meer obesitas en andere niet-overdraagbare ziekten, en verlagen de arbeidsproductiviteit.

De verliezen zijn vooral groot in hoge- en middeninkomenslanden. De consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen neemt in veel landen toe, aangezwengeld door verstedelijking, veranderingen in levensstijl en de werkprofielen van zowel vrouwen als mannen. Ook de toenemende pendeltijden spelen een rol, waardoor gezinnen minder tijd hebben om uitgebreid te koken.