Het aftellen is begonnen: Na maanden van voorbereidingen start morgen, zondag, de reeds veel besproken Amazone-Synode. 185 deelnemende Bisschoppen en 80 leken-experts en waarnemers zoeken oplossingen voor de uitdagingen in Zuid-Amerika – ook vrouwen discussiëren mee. Komt er een RK-kerk 2.0 ?
Het is een speciale Synode, die zich met Zuid-Amerika bezig zal houden, maar de uitkomst zal van belang zijn voor de hele wereldkerk, aldus Synode-Generaalsecretaris Kardinaal Lorenzo Baldisserir. Het is ook een Synode met een dubbele focus: Het gaat om de verkondiging van de Christelijke Heilsboodschap en gelijktijdig om de kernvragen met betrekking tot de ecologie. Want de verdediging van de aarde, de cultuur en het leven zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden. De verkondiging van het Evangelie kan niet los gezien worden van de natuur, cultuur en samenleving. Hier wil de Synode in de komende drie weken ‘nieuwe wegen’ zoeken en vinden.
‘Ketterij’
Deze zoektocht naar nieuwe wegen voor de bijzondere situatie in de Amazone-regio heeft in de aanloop er naar toe verwachtingen geschapen en speculaties gebracht, zoals geen enkele Synode het ooit gekend heeft. Gelijktijdig heeft dit immense project ook veel en heftige kritiek, tot op het hoogste niveau, gebracht, tot zelfs beschuldigingen van ketterij.
Het ‘werkdocument’ van de Synode zal onder agendapunt (129) de discussie over ‘Viri probati’ op gang brengen, die onder bepaalde voorwaarden in afgelegen regio’s, een sacramentele basisverzorging mogelijk moet maken. In 70 tot 80 procent van de Parochies in de Amazone-regio ontbreekt het aan Priesters, beklemtoont Kardinaal Claudio Hummes, die voor de continuïteit van de Synode verantwoordelijk is. Slechts weinig inwoners hebben toegang tot de Eucharistie: “Er is een kloof tussen het Woord Gods en de religieuze omzetting daarvan in de praktijk.” Ook hier is verbetering dringend noodzakelijk, zei hij tijdens de persconferentie vrijdag. Lees verder onder de foto>
In de aanloop naar de Synode speelt ook de medewerking van vrouwen aan de Synode en in de Kerk in het algemeen een belangrijke rol. Kloostervrouwen eisten in verschillende gremia stemrecht. Het kan niet zo zijn, dat sommige mannen uit Kloosterordes, die geen Priester zijn, als volwaardig deelnemer geaccepteerd worden – zoals bij de laatste Synode – en Kloosterzusters niet. Dit verzoek kon echter niet eenduidig worden beslist door de organisatie. De organisatoren verwezen naar de juridische beginselen, volgens welke de leden van de Synode alleen uit Bisschoppen (en eventueel een aantal Priesters) mag bestaan, waarbij de Paus uiteraard van de regel af kan wijken.
Conservatieve geestelijken en bloggers op internet riepen de organisatie op, om meer duidelijkheid waar het gaat om de in Duitsland geplande (eigen) ‘Synodale weg’ en de Amazone-Synode, onder andere rond kwesties als aanpassingen rond het Celibaat of de rol van de vrouw in de Kerk. De Vaticaanse organisatoren wezen dat echter bruusk af. De Kerk in Duitsland is er één onder vele anderen in de grote ‘paraplu’ van de wereldkerk.
De ketterij-beschuldigingen wezen de Synode-organisatoren principieel af. Bij het werkdocument gaat het niet om een Pauselijk document, maar om een verzameling van discussiemateriaal, waarover de Synode zich wil beraden.Voor het rond 100-pagina’s tellende document werden 80.000 mensen ondervraagd en 170 vergadering belegd. “Het is de stem van de lokale Kerken, de mensen, hun geschiedenis en hun land”, aldus Baldisseri. Iedereen kan in de Kerk vrij zijn mening zeggen. De Synode moet deze meningen horen en daarover discussiëren – “met Petrus en onder Petrus”. Over de beraadslagingen zullen de Synodalen dan uiteindelijk een slottekst uitbrengen. Uiteindelijk ligt het aan de Paus wat hij er mee doet.
35 Vrouwen nemen deel aan de Synode
Anders dan bij voorgaande Synodes zal er deze keer geen representatieve vertegenwoordiging van de regionale Kerken zijn. Voor deze bijzondere Synode voor de Amazone zijn alle 113 Bisschoppen van de Amazone-regio aanwezig: Guayana, Suriname, Frans-Guayana (zij behoren tot de Bisschoppenconferentie der Antillen), Venezuela, Columbia, Equador, Brazilië, Bolivia en Peru.
Verdere deelnemers aan de Synode zijn de leiders van de Curie-autoriteiten (13), de leden van de Synodale voorbereidingsraad (15), dan 15 Oversten en 33 door de Paus zelf benoemde deelnemers. Daaronder bevinden zich Kerkleiders uit landen met soortgelijke geografische en ecologische omstandigheden, zoals Congo, maar ook de Kardinaal van Port Moresby op Papoea-Nieuw-Guinea. Door de Paus persoonlijk uitgenodigd zijn de Kardinaal van München Reinhard Marx en de top van zijn Kardinaalsraad, maar ook zijn Weense Ambtsbroeder Christoph Schönborn en de beide ‘Europa-Bisschoppen’ Jean-Claude Hollerich (COMECE) en Angelo Bagnasco (CCEE).
Bij de 185 Synode-leden voegen zich 12 wetenschappers (met name uit de ecologische sector) – nog nooit waren er zo veel bij een Synode aanwezig. Voorts 25 experts, die assistentie verlenen bij het opstellen van het slotdocument, maar ook 55 waarnemers en zes vertegenwoordigers van andere Christelijke Kerken. Daaronder zijn 35 vrouwen, twee van hen behoren bij de wetenschappers, vier tot de experts (daarvan zijn twee Kloosterzusters) en 29 vrouwelijke waarnemers (18 Kloosterzusters). Lees verder onder de foto>
Als belangrijk fundament voor deze Synode geldt volgens kardinaal Hummes de Encycliek ‘Laudato Si’. Daarin beschrijft de Paus de ernstige socio-ecologische crises: De klimaatcrisis, de opwarming van de aarde; de ecologische crisis ten gevolge van houtkap, vernieling en uitroeiing, in het bijzonder van het Amazone gebied, de “long van onze planeet”. Maar ook de groeiende sociale crisis, de armoede en de daaruit voortvloeiende ellende, welke zo vele mensen treft, in het bijzonder de oer-inwoners, de kleine boeren, de inwoners langs de rivieren en de bewoners in de getto’s van de steden. Zo wordt, volgens Hummes, een ecologische benadering ook een sociale benadering, die debatten rond gerechtigheid en milieu insluit. De oplossing kan en moet komen uit bestrijding van armoede, het herstellen van de waardigheid van hen die zijn buitengesloten en bescherming van de natuur.
Met deze wetenschap gaat het er om, ‘nieuwe wegen’ voor de Evangelisering voor dit deel van Gods volk te vinden, in het bijzonder voor de oorspronkelijke bewoners, die vaak vergeten worden en zonder enig perspectief in het Amazone-regenwoud leven. De Kerk heeft hier de taak, te evangeliseren, Jezus Christus en zijn Koninkrijk te verkondigen en zich zodoende om het ‘gemeenschappelijke Huis’ te bekommeren. Het gaat er om, het leven van alle mensen, in het bijzonder de aldaar wonende oer-bewoners en de biologische diversiteit te beschermen. In het kader van een ‘integrale ecologie’, waarin alles met elkaar verbonden is: mensen, samenleving en natuur. Wat thans de aarde wordt aangedaan, is slecht voor de mens en omgekeerd. Het behoeft een ecologisch herbezinning, waartoe de Heilige Franciscus van Assisi ons allen inspireert.
Met deze wetenschap wil de Synode zelf met goede voorbeelden en milieuvriendelijke maatregelen een voorbeeld geven. Voorbeeld: De accreditering en registrering geschiedde uitsluitend online – om papier en porto uit te sparen en de voortgang te versnellen. Tevens wil de Synode van plastic afzien, drinkbekers zijn uit recyclebaar materiaal, de draagtasjes uit natuurvezel, en geprint wordt uitsluitend op milieuvriendelijk papier.
Foto: Pixabay-symboolfoto
